De Zevende symfonie van Beethoven én tien nummers geschreven door jonge popartiesten. Dat zijn de ingrediënten van de speciale bevrijdingsconcerten In Vrijheid, die het NNO deze week geeft. Het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant gingen in gesprek met artistiek leider Marcel Mandos en drie deelnemers van In Vrijheid.
Tekst: Marieke Kwak & Job van Schaik | Foto: Siese Veenstra
Wat betekent vrijheid voor jou? En kun je daar een song over schrijven? Die oproep aan jonge singer-songwriters en bands bleek niet aan dovemansoren gericht. Pakweg veertig musici uit het Noorden namen de uitdaging aan. ,,Een mooi aantal. En de inzendingen waren van een verrassend hoog niveau’’, zegt Marcel Mandos.
Hij is artistiek leider van het Noord Nederlands Orkest dat de oproep deed. En hij maakte deel uit van de jury, die er tien winnaars uit koos. Zij werkten met mensen van het orkest aan hun liedjes en mogen hun lied vertolken tijdens de In Vrijheid– concerten, samen met musici van het NNO en studenten van het Prins Claus Conservatorium.
Daarna speelt het NNO de Zevende symfonie van Beethoven. Want de aanleiding van dit project was niet alleen dat Nederland dit jaar 75 jaar bevrijding herdenkt, het is ook het 250ste geboortejaar van Beethoven. En laat Beethoven nou juist de componist zijn die in de negentiende eeuw pleitte voor Europese eenheid en vrede.
De concerten stonden eigenlijk gepland in april, rondom de bevrijding van Noord-Nederland. Met Beethovens Negende symfonie, omdat het laatste deel daarvan het Europese volkslied is geworden: Alle Menschen werden Brüder. Door corona en de anderhalvemeterregels is er echter geen plek op het podium voor het grote aantal musici en zangers dat hiervoor nodig is.
,,Maar de Zevende symfonie past inhoudelijk ook”, zegt Mandos. ,,Het gaat ons om de persoon Beethoven: een Europeaan die wilde verbroederen en voor de vrijheid was.’’
Vrijheid, vrede en democratie. Het zijn thema’s die volgens Mandos anno 2020 nog steeds actueel zijn. Misschien wel meer dan ooit, sinds de vrede in 1945 werd getekend. Aan zijn ouders, die hem adopteerden toen hij nog een baby was, zag hij de gevolgen van de oorlog.
,,Mijn moeder, die nu 93 is, woonde in Rotterdam. Haar beeld van die stad eindigde met het bombardement. Ze maakte de hongersnood mee. Vertrok naar Zeeland, op zoek naar aardappels. Kreeg vervolgens tbc en belandde in een sanatorium.’’
Zijn vader, die niet meer leeft, weigerde voor de Duitsers te werken en dook onder. ,,Hij praatte veel, maar nooit hierover. De oorlog heeft mijn ouders zeer getekend. Ze zijn erdoor getraumatiseerd.’’
,,Het is belangrijk dat we ons blijven realiseren dat vrede geen vanzelfsprekendheid is”, zegt Mandos. ,,Het is niet te koop. Je moet je er serieus voor inzetten. Ik vind het beangstigend dat er overal in Europa populistische partijen opkomen. Dat het nationaal-socialisme en het antisemitisme omhoog schieten en dat we steeds minder tolerant worden. Ook in de politiek verliezen we het respect voor elkaar. We worden grover en er wordt angst verspreid.”
Scherp blijven is belangrijk, vindt Mandos. ,,We moeten onze vrede koesteren en omarmen.’’ Precies dat wil het NNO doen met deze concerten, met ervaren én aanstormende musici. En met een gehoor dat bestaat uit twee soorten bezoekers: het vertrouwde publiek, dat afkomt op de klassieke muziek van het NNO, en het nieuwe, dat mee komt in het kielzog van de jonge popartiesten.
,,Twee meanderende stromen’’, zoals Mandos het verwoordt. Net zoals de jonge singer-songwriters en de bands bij het NNO in aanraking komen met een ander soort muziek dan ze gewend zijn. Hun nummers zijn speciaal voor deze concerten gearrangeerd, met bijvoorbeeld violen of een trompet. Mandos: ,,Het wordt niet klassieker, wel gekleurder.’’
,,Er gaat een wereld voor die jonge musici open. Hun blikveld wordt verruimd en dat werkt positief door. In 2018 hebben we iets soortgelijks gedaan en die deelnemers hebben er zo’n enorme boost van gekregen. Zij praten er nog over.’’
De eerste voorstelling van In Vrijheid is op woensdag 9 september in De Oosterpoort in Groningen. Op 10 september is De Lawei in Drachten aan de beurt, gevolgd door opnieuw De Oosterpoort op 11 september. Op 12 september wordt In Vrijheid afgesloten in De Nieuwe Kolk in Assen.
De tien winnende jonge acts die een plek hebben gekregen in het concertprogramma zijn Deborah de Graaf en Tessa van Merle, Roelof Meijer, Lisa Ploeger, Jorick Bouwman, Madelief en Yrsa, Nina Beurskens, Lucas Kazemier en de bands Bakvla, Melloow en The Seagulls.
Dick Kingma (17) uit Haren
,,Ik zit op het Harens Lyceum en dat heeft een uitgebreid muziekprogramma. Door een workshop songwriting kwamen we bij dit project van het NNO. Met een gelegenheidsbandje op school, Bakvla, hebben we er een liedje voor gemaakt. Ik ben de zanger. Het nummer is een beetje popachtig en heet Grateful. Toen we op school over vrijheid en oorlog spraken, kwamen we er al snel op dat we het zo goed hebben. Daar staan we nooit bij stil, maar we mogen er best wat dankbaarder voor zijn. Vandaar dus Grateful. Aan het nummer zelf is niet veel veranderd door de arrangeur van het NNO. Er zijn wat dingen toegevoegd, vooral blazers. Ik speel zelf vanaf mijn zevende klarinet, maar dat heeft hier verder niet veel mee te maken. Ik zit ook bij De Noorderlingen en doe dit jaar de vooropleiding van Dansacademie Lucia Marthas. Verschillende opties openhouden.”
Roelof Meijer (20) uit Leeuwarden
,,Toen ik las over In Vrijheid was ik net bezig met muziek op basis van teksten van een goede vriend. Die pasten er mooi bij, maar op een wat abstractere manier. Het nummer heet Even slapen en gaat over het ontvluchten van alle drukte en het veeleisende van onze manier van leven. Even rusten, even slapen, om tot jezelf te komen, je innerlijke zelf te zoeken. Het gaat over het besef van de vrijheid die je hebt. Ik zing, speel piano en word begeleid door de strijkers van het NNO. Ik heb een theater-achtergrond bij jeugdtheaterschool Meeuw. Later kreeg ik piano- en zangles. Ik heb onder meer meegedaan aan De Stormruiter en een kleine Friese opera. Momenteel ben ik veel met filmmuziek bezig. Samen met een vriend maak ik filmpjes die we wekelijks op YouTube zetten. Even slapen is anders: meer kleinkunstachtige muziek, een kabbelend nummer.”
Lisa Ploeger (19) uit Gieten
,,Mijn liedje heet Baffling Haze. Als ik aan oorlog denk, zie ik geweervuur, bommen, mensen op de vlucht: ‘mysterieuze mist’. Vrijheid kun je ook linken aan de tijd waarin we nu leven. Dat heb ik in mijn liedje gedaan. Hoe moeilijk het ook wordt, ga door met waar je mee bezig bent, je dromen en passies. Uiteindelijk lukt het wel. Ik ben sinds twee jaar serieus met muziek bezig en heb laatst een single uitgebracht. Ik studeer nu Creative Business aan NHL Stenden in Leeuwarden en wil het liefst muzikant worden. Het optreden met het NNO is heel anders dan ik gewend ben. Meestal sta ik alleen op het podium, nu is er een band bij en speelt een deel van het orkest mee. Er zijn ook twee achtergrondzangeressen. Het liedje is er heel anders door geworden, veel swingender. Heel vet. En ik leer er heel veel van.”
